بحران ورزش دانشگاهی؛ کرونا تمام شد اما ورزش برنگشت!

گروه دانشگاهخبرگزاری صابرین نیوز–زینب امیدی: «سرانه اماکن ورزشی در دانشگاه‌ها تنها 88 صدم متر مربع به ازای هر دانشجو است، در حالی که استاندارد مطلوب 1.5 متر مربع است. این کمبود زیرساخت‌ها باعث می‌شود دانشجویان دسترسی کافی به فضاها و امکانات ورزشی نداشته باشند.» این اظهارات زارعی مدیرکل تربیت بدنی سازمان امور دانشجویان در گفتگو با صابرین نیوز است که نشان می‌دهد وضعیت فعالیت بدنی در میان دانشجویان کشور بر اساس گزارش‌های ارائه شده از سوی وزارت علوم؛ دچار چالشی بنیادین است که از نظر جسمانی و آموزشی بر کیفیت زندگی دانشجویان تأثیر می‌گذارد. نبود اماکن ورزشی مناسب و فضای کافی برای فعالیت‌های بدنی از جمله عوامل اصلی این چالش است.

فعالیت‌های ورزشی به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی برای حفظ سلامت جسمی و روانی دانشجویان، همواره نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی و تحصیل داشته است. اما آمارهای منتشر شده از سوی اداره تربیت‌بدنی دانشگاه شریف طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی، به‌ویژه بعد از دوران کرونا، افت محسوسی داشته است.کاهش معنادار علاقه و حضور دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی و برنامه‌های گروهی، همراه با چالش‌های زیربنایی و مدیریتی، ضرورت اقدامات هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده را دوچندان کرده است.

بررسی وضعیت مشارکت ورزشی دانشجویان

بر اساس آمارهای اعلام‌ شده مربوط به سال 1401، درصد مشارکت ورزشی دانشجویان پسر و دختر دانشگاه شریف به ترتیب به 16.5 درصد و 15.8 درصد کاهش یافته است. این در حالی است که پیش از این، میانگین مشارکت ورزشی دانشجویان در سال‌های قبل از کرونا (مانند سال 1398) حدود 22 درصد بوده و درصد مشارکت در رشته‌ها و برنامه‌های ورزشی حتی به 23.17 درصد نیز می‌رسید. این آمارها نشان‌دهنده افت شدیدی است که به‌وضوح، تأثیر دوران کرونا بر کاهش انگیزه و حضور دانشجویان در ورزش‌های دانشگاهی را نمایان کرده است. کاهش حضور دانشجویان در ورزش دانشگاهی نه‌تنها به لحاظ کمیت در تعداد شرکت‌ کنندگان، بلکه به طور کیفی در میزان مشارکت و علاقه‌مندی به ورزش نیز محسوس بوده است.

57 درصد دانشجویان کشور فعالیت ورزشی بسیار کمی دارند

به گفته مدیرکل تربیت بدنی سازمان امور دانشجویان در پایشی که امسال بر روی بیش از 20 هزار دانشجو انجام شده است، 57 درصد از آن‌ها اعلام کردند که فعالیت بدنی‌شان “کم” یا “بسیار کم” است. این وضعیت که به آن “بی‌تحرکی” گفته می‌شود، عامل اصلی بروز بسیاری از بیماری‌های متابولیک و غیرمتابولیک است. همچنین، سن ابتلا به این بیماری‌ها کاهش یافته و به سنین دانشجویی رسیده است. سعید حبیبا، رئیس سازمان امور دانشجویان نیز از وضعیت فعلی مشارکت دانشجویان در حوزه ورزش دانشگاهی انتقاد کرده و شرایط فعلی را غیر قابل قبول دانسته است. به گفته وی، به طور مثال در لیگ بسکتبال دانشجویان دختر فقط 12 دانشگاه از 108 دانشگاه کشور شرکت کرده‌اند.

کمبود وقت دانشجویان، نبود امکانات و تجهیزات مناسب در دانشگاه‌ها و عدم تطابق رشته‌های ورزشی موجود با علایق و سلایق دانشجویان از جمله موارد مطرح شده از سوی دانشجویان برای عدم شرکت در فعالیت‌های ورزشی دانشگاه‌ها است که هرکدام این موارد جای بررسی و برنامه ریزی مدون دارد.

پس از شناسایی این مسئله، اداره کل تربیت بدنی اقدام به تعریف و اجرای طرح‌هایی برای تقویت سلامت جسمانی دانشجویان ورودی جدید کرد. تمرکز اصلی این برنامه‌ها به دلیل محدودیت‌های مالی و امکانات، بر بررسی سلامت بدنی و شناسایی مشکلات جسمانی اولیه در میان ورودی‌های جدید قرار گرفت. این طرح از سال 1398 آغاز شد و ایجاد مراکز مشاوره تندرستی در سطح دانشگاه‌ها یکی از نخستین گام‌های این برنامه بود. این مراکز با تجهیزاتی شامل ترازو، قدسنج، کالری‌سنج، چربی‌سنج و دستگاه‌های دیگر، به ارزیابی سلامت دانشجویان پرداختند. در این ارزیابی‌ها که حدود نیم ساعت برای هر دانشجو زمان لازم داشت، عواملی نظیر شاخص‌های چاقی، لاغری، فشار خون، ناهنجاری‌های اسکلتی و سایر شاخص‌های سلامتی مورد بررسی قرار گرفت.

در فاز نخست این طرح، در سال اول، کمتر از 10 درصد از جامعه آماری که حدود 14 هزار نفر بودند، تحت ارزیابی قرار گرفتند. اما در سال دوم اجرای برنامه (سال 1398)، با شناسایی نقاط قوت و ضعف طرح، دامنه فعالیت‌ها گسترش یافت و تعداد دانشجویان تحت پوشش به 22 هزار نفر رسید. در همین مرحله، 400 دانشجو با مشکلات حاد جسمانی، از جمله ناهنجاری‌های اسکلتی یا چاقی مفرط شناسایی شدند.

تشکیل کارگروه مشاوره سلامت

یکی از اقدامات اصلی در ادامه این طرح، تشکیل کارگروه مشاوره در اداره کل تربیت بدنی بود. این کارگروه با همکاری هفت نفر از اساتید متخصص در دو روز هفته، به شناسایی و حمایت از دانشجویان دارای مشکلات حاد جسمانی و روانی اختصاص یافت. 

به دلیل شیوع کرونا، این مشاوره‌ها عمدتاً به صورت غیرحضوری انجام شد. دانشجویانی که در پرسشنامه‌های اولیه، نمرات پایینی در ادراک از خود و بدن داشتند یا در وضعیت سلامتی با خطراتی نظیر چاقی و ناهنجاری‌های اسکلتی روبرو بودند، در قالب یک لیست به اساتید کارگروه معرفی شدند. این افراد تحت نظارت دوره‌ای قرار گرفتند و با ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه بهبود وضعیت جسمانی و اصلاح سبک زندگی، حمایت شدند. 

نتایج این برنامه‌ها نشان‌دهنده اثربخشی نسبی اقدامات انجام شده بود. از 400 دانشجویی که دارای مشکلات سلامت حاد بودند، اکثریت رضایت نسبی از مشاوره‌ها و رویکرد برنامه داشتند. اگرچه این طرح به دلیل شیوع کرونا با محدودیت‌هایی مواجه شد، اما تأکید بر ادامه این قبیل اقدامات و توسعه آن‌ها برای بهبود سلامت دانشجویان، امری ضروری است.

چالش زیرساخت و سرانه فضای سبز دانشگاهی

سلمان فرضعلی پور، مدیر تربیت بدنی دانشگاه ارومیه که امسال به عنوان دانشگاه برگزیده سال در حوزه ورزش دانشگاهی انتخاب شده است، در گفتگو با خبرنگار صابرین نیوز در خصوص چالش‌های حوزه تربیت بدنی کشور گفت: «یکی از چالش‌های اساسی در ورزش دانشگاهی، زیرساخت‌ها و سرانه ورزشی دانشجویان است که در بسیاری از دانشگاه‌ها از میانگین استانداردهای جهانی کمتر است. با این حال، خوشبختانه دانشگاه ارومیه با سرانه ورزشی 4 متر مربع برای هر دانشجو، نه تنها وضعیت مناسبی دارد، بلکه از استاندارد جهانی که 2.5 متر مربع است نیز بالاتر است.

برنامه‌ریزی 5 ساله، رمز موفقیت ورزش دانشگاه ارومیه  

فرضعلی‌پور بر اهمیت برنامه‌ریزی راهبردی و عملیاتی در توسعه ورزش دانشگاهی تأکید کرد و گفت: موفقیت در ورزش و توسعه ورزش دانشگاهی نیازمند یک برنامه عملیاتی مدون و راهبردی است. ما در دانشگاه ارومیه از سه سال پیش، یک برنامه راهبردی 5 ساله برای ورزش دانشگاه تدوین کردیم و هر سال، برنامه عملیاتی را بر اساس رسیدن به آن اهداف و تحقق چشم‌اندازهای تدوین‌شده اجرا می‌کنیم. این برنامه‌ریزی و ساختار منجر به کسب دستاوردهای ارزشمندی برای دانشگاه شده است.

وی تصریح کرد: در بخش ورزش‌های قهرمانی، دانشگاه ارومیه در حال حاضر 14 رشته ورزشی برای پسران و 13 رشته ورزشی برای دختران دارد که همگی مطابق با مصوبات وزارت علوم فعال هستند. در طول سال، مسابقات قهرمانی کشوری و المپیادها نیز برگزار می‌شوند که از جمله مهم‌ترین رویدادها در این حوزه است.

میزبانی المپیاد ورزش‌های همگانی در سال 1404

مدیر تربیت بدنی دانشگاه ارومیه افزود: یکی از مهم‌ترین رویدادهای آتی برای ورزش دانشجویی، میزبانی دانشگاه ارومیه در هفتمین المپیاد ورزش‌های همگانی دانشجویان سراسر کشور است که در مردادماه سال 1404 برگزار خواهد شد. در این المپیاد، حدود 3500 دانشجوی دختر و پسر از دانشگاه‌های سراسر کشور به مدت 15 روز شرکت خواهند کرد. تمامی رشته‌های مصوب وزارت علوم در این المپیاد، هم برای دانشجویان دختر و هم پسر، به صورت برابر برگزار می‌شود و در این رقابت‌ها، از توانایی‌های ورزشی دانشجویان سراسر کشور بهره‌مند خواهیم شد.»

با همه کمی‌ و کاستی‌های مسیر ورزش دانشگاهی که به آن اشاره شد، اما ارائه این گزارش از پیشرفت‌ها و دستاوردهای دانشگاه ارومیه، در عین حال از توان ارتقای سرانه و کیفیت ورزش دانشجویی حکایت دارد و نشان می‌دهد که برای توسعه ورزش در سایر دانشگاه‌های کشور نیز می‌توان از تجربیات موفق استفاده کرد و در مسیر تحقق اهداف کلان ورزش دانشگاهی، گام‌های مؤثرتری برداشت. به طور مثال، در حال حاضر دانشگاه‌های کلان شهر تهران کمترین  سهم از سرانه فضای سبز دانشگاهی را دارند که یکی ار عمده‌ترین علل کاهش مشارکت دانشجویان در امر ورزش دانشگاهی محسوب می‌شود.

در آخر…

کاهش قابل توجه مشارکت دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی، نیازمند اقدامات بلندمدت و سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها و برنامه‌های حمایتی است. توسعه مراکز مشاوره تندرستی، افزایش ظرفیت برنامه‌های غربالگری سلامت و اختصاص منابع مالی بیشتر برای تجهیز دانشگاه‌ها، می‌تواند نقش مهمی در رفع مشکلات سلامتی دانشجویان و تشویق آنان به ورزش ایفا کند. استمرار در برنامه‌های حمایتی و تقویت ورزش همگانی نه تنها به بهبود سلامت جسمانی و روانی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بازگشت دانشگاه‌ها به شرایط پیش از کرونا و حتی فراتر از آن کمک کند.

همچنین با توجه به وضعیت موجود، ضرورت تمرکز بر توسعه زیرساخت‌های ورزشی در دانشگاه‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. افزایش تعاملات و تبادلات با دانشگاه‌های موفق جهانی در این حوزه، می‌تواند به تقویت برنامه‌های ورزشی و رفاه عمومی دانشجویان کمک کند چرا که تقویت زیرساخت‌های ورزشی نه تنها به بهبود سلامت جسمی دانشجویان، بلکه به افزایش بهره‌وری و کیفیت آموزشی آنان نیز منجر خواهد شد.

انتهای پیام/