نگاهی به تجارب ترکیه در ارتش‌سازی فرامرزی
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری صابرین نیوز، چند روز از سفر احمد الشرع رییس حکومت انتقالی سوریه به آنکارا سپری شده، اما اخبار و حواشی درباره این سفر، همچنان ادامه دارد.
یکی از موضوعات مهمی که از سوی برخی تحلیلگران ترکیه در این حوزه مورد توجه قرار گرفته، این است که منابع رسانه‌ای نزدیک به دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، ابعاد همکاری‌های دفاعی و امنیتی آنکارا – دمشق را محفوظ نگه داشته و حتی به سرفصل‌ها و کلیات آن اشاره نکرده‌اند.
در محافل رسانه‌ای ترکیه شنیده شده که تیم ویژه اردوغان متشکل از هاکان فیدان وزیر امور خارجه، حسن دوغان رییس دفتر رییس جمهور، ابراهیم کالن رییس سرویس اطلاعاتی میت، ژنرال یاشار گولر وزیر دفاع و عاکف چاغاتای کلچ مشاور رییس جمهور در امور بین الملل، کمیته‌ای برای ارائه مشورت به احمد الشرع و تیم او تشکیل داده‌اند که وظیفه اصلی آن، بررسی روند بازسازی سازمانی و ستادی نیروهای مسلح و سرویس اطلاعاتی سوریه است.
حالا خبر رسیده که نمایندگان این کمیته، در یک ماه اخیر سه بار به حلب، لاذقیه و دمشق سفر کرده‌اند و توافق اولیه برای تعیین الگوی نهایی ستادی صورت گرفته است.
البته علاوه بر مداخله آشکار ژنرال‌ها و مقامات سیاسی آنکارا در سازماندهی امنیتی و دفاعی سوریه، مورد دیگری که در دستور کار قرار گرفته، اصرار تیم اردوغان در مورد تاسیس چندین پایگاه نظامی برونمرزی در چند منطقه سوریه است.
چند شکست ترکیه در همراهی نظامی با کشورها
بررسی اهداف و اقدامات نظامی ترکیه در سوریه به این خاطر اهمیت دارد که اساساً در سنت سیاسی و تاریخی این کشور، تلاش برای حضور نظامی در کشورها و مناطق دیگر، سابقه‌ای دور و دراز دارد. چرا که ترکیه علاوه بر آن که به طور مکرر، نظامیان خود را در چارچوب همکاری‌های دفاعی اعضای ناتو به کوزوو، افغانستان، لبنان و مناطق دیگر فرستاده، به طور مستقل در قبرس، عراق، سوریه و لیبی نیز حضور دارد و پایگاه‌های نظامی فرامرزی ترکیه در سومالی و قطر نیز، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
ترکیه در جریان تنش و رقابت داخلی در لیبی، بخشی از معارضین مسلح سوری را به این کشور عربی – آفریقایی منتقل کرد تا آنان نیز همچون واگنرهای روسیه، در ازای دریافت حقوق، فعالیت کنند.
تعداد قابل توجهی از این افراد، بعدها از لیبی به ایتالیا و اروپا گریختند و مشکلاتی برای ترکیه به وجود آمد. اگر چه ترکیه در لیبی متحمل هزینه‌ها و خسارات سنگین شد و چند تن از افسران سرویس اطلاعاتی میت نیز در آنجا کشته شدند، اما آنکارا بر ضرورت حضور در لیبی و ارائه آموزش نظامی به سربازان و افراد پلیس پافشاری کرد و هنوز هم در آنجا حضور دارد.
یکی دیگر از سوابق نظامی و تجاری منطقه‌ای ترکیه در این حوزه، عراق است. در دوران هجوم گسترده گروه تروریستی تکفیری داعش در عراق، ترکیه تلاش کرد تا در استان‌های سنی نشین، یک ارتش محلی به نام حشد وطنی به وجود بیاورد.
افرادی همچون برادران نجیفی، رکن اصلی این نیرو بودند اما خیلی زود منجر به شکست شد و تلاش آنکارا برای تشکیل ارتش محلی ترکمان‌ها نیز به جایی نرسید.
همچنین در سوریه، ترکیه چندین اقدام نظامی انجام داد که یکی از آنها تشکیل یک گروه نظامی از ترکمان‌های سوری به نام لشکر سلطان مراد و همچنین گروهانی مخصوص از عشایر عرب بود و علاوه بر این، بیش از دویست هزار نفر از شبه نظامیان را با اسامی و تشکیلات متنوع و مختلف، تسلیح و تجهیز کرد. اما به نظر می‌رسد، ترکیه حالا می‌خواهد در سوریه، تجربه نوینی از ارتش‌سازی را به نمایش بگذارد.
ناتو با نفوذ نظامی ترکیه در سوریه موافق است؟
یکی از موضوعات حساس در مورد همراهی نظامی ترکیه با حکومت جدید تحت امر هیات التحریر الشام، ارزیابی مواضع آمریکا و ناتو در مورد چند و چون همکاری نظامی است.
هنوز مشخص نیست آیا ناتو در مورد ارائه مشورت نظامی ترکیه به ارتش جدید سوریه، چه دیدگاهی دارد و تا چه اندازه به آنکارا اعتماد می‌کند. اما شواهد نشان می‌دهد که تیم اردوغان، جرات ندارد در این وادی، بدون هماهنگی قرارگاه ناتو اقدامی انجام دهد.
یاشار گولر وزیر دفاع ملی ترکیه، دو هفته پیش، دستور داد که یک هیئت پنج نفره به ریاست ژنرال ایلکای آلتینداغ، مدیرکل دفاع و امنیت این وزارتخانه، با همراهی فرماندهان نیروهای زمینی، دریایی و هوایی به دمشق برود.
اما در آخرین ساعات، این برنامه لغو شد و ژرنال آلتینداغ، مستقیماً از آنکارا به قرارگاه ناتو در بروکسل رفت تا درباره اهداف کشورش، برای مقامات آژانس پشتیبانی و تدارکات ناتو (NSPA) توضیحات لازم را ارائه دهد.
او سپس دوباره به ترکیه بازگشت و همراه با فرماندهان نیروهای سه گانه ارتش ترکیه به دمشق رفت و با مقامات حکومت جدید دیدار کرد.
گفته می‌شود پس از سه نشست مشترک فرماندهانی نظامی آنکارا و دمشق، نتایجی به دست آمده که منجر به یک توافق نهایی بین رجب طیب اردوغان و احمدالشرع شده است. اما هنوز هم در مورد این توافق، دو ابهام و سوال جدی وجود دارد:
الف) آیا واقعاً رصد حریم هوایی سوریه که قبلاً در اختیار روسیه بود، کاملاً به ترکیه سپرده خواهد شد و ترکیه به این منظور، چند قرارگاه پایش پهپادی و ماهواره‌ای در سوریه احداث خواهد کرد؟
ب) آیا تعداد پایگاه‌های نظامی جدید ترکیه در سوریه مشخص شده و میزان استعداد نیروهای حاضر در این پایگاه‌ها مشخص شده است یا نه؟
ژنرال گولر در مورد نحوه استقرار نیروهای ترکیه و احداث پایگاه‌های برونمرزی کشورش در سوریه، به یک پاسخ کلی بسنده کرده و گفته است: «ما در صورتی آنجا پایگاه خواهیم ساخت که خود فرماندهان سوری، چنین تقاضایی داشته باشند. کمیته دوجانبه در حال بررسی است و هنوز در مورد مختصات جغرافیایی منطقه و نحوه احداث پایگاه و استقرار نیرو، به جمعبندی نهایی دست نیافته ایم».
برنامه ترکیه برای ارتش سوریه
پس از دیدار اخیر بین اردوغان و الشرع در آنکارا، نقشه راه مشترکی به منظور بازسازی ارتش سوریه مورد توافق قرار گرفت. به گزارش یتکین ریپورت و بر اساس اطلاعات به دست آمده از منابع وزارت دفاع، یک روش سه مرحله‌ای برای توسعه روابط نظامی ترکیه و سوریه در نظر گرفته شده است:
1- اولویت نخست طرفین، این خواهد بود که از فعالیت کامل همه ارگان‌های اجرایی و نظامی در سوریه اطمینان حاصل شود و هر چه زودتر شروع به کار کنند. در این مرحله، ترکیه از دولت جدید سوریه، در بخش‌های نظامی، پشتیبانی فنی و سیاسی، حمایت خواهد کرد تا دولت را دوباره در همه زمینه‌ها فعال کند.
2- بر اساس توافق اخیر، طرف سوری نیازهای دفاعی خود را مشخص می‌کند و اینکه از ترکیه چه می‌خواهد. منابع دفاعی تاکید می‌کنند که آنها برای انواع خواسته‌های سوریه از آموزش نظامی و مشاوره گرفته تا تاسیسات صنایع دفاعی و ارائه تجهیزات و تسلیحات آماده هستند. این بند، حتی شامل درخواست حمایت نظامی مستقیم است که ممکن است سوریه به آن نیاز داشته باشد تا زمانی که بتواند از خود دفاع کند.
3- طی همین روند، وزارت دفاع ملی ترکیه نیز طرح پیشنهادی خود را برای پاسخگویی به نیازهای ارتش سوریه آماده می‌کند. ترکیه اعلام خواهد کرد که با توجه به خواسته‌های سوریه چه چیزی و در چه سطح و مقداری می‌تواند برآورده شود. آنکارا طرفدار پیشرفت هر چه سریعتر این روند است.
ترکیه به حکومت جدید سوریه توصیه کرده که با درخواست شبه نظامیان کُرد موسوم به قسد، به منظور ایجاد یک لشکر ویژه کُردها موافقت نکند و این افراد به صورت پراکنده در همه تیپ ها و لشکرهای سوریه تقسیم شوند.
یتکین ریپورت به این موضوع نیز اشاره کرده که مقامات سیاسی و نظامی ترکیه، گزیده‌ای از تجارب و عملیات خود برای بازسازی ارتش‌های جمهوری آذربایجان و همچنین سومالی را با طرف سوری در میان نهاده‌اند.
نکته مهم اینجاست که علاوه بر بازسازی ارتش و طراحی الگوهای دفاع و آرایش نظامی، ارائه مشورت به سران حکومت طرف مقابل نیز در دستور کار است.
در دو نمونه اخیر، ژنرال بختیار ارسای رئیس هیئت نظامی ترکیه که در برنامه‌ریزی استراتژیک و تاکتیکی جمهوری آذربایجان شرکت داشت، در عین حال به عنوان مشاور ذاکر حسن اف وزیر دفاع آذربایجان نیز عمل کرد.
در همین حال، ژنرال صباح الدین کالکان رئیس هیئت نظامی ترکیه در سومالی، مشاور نظامی رئیس جمهور حسن شیخ محمد می‌باشد.
این همکاری‌ها شامل ایجاد آکادمی جنگ برای پاسخگویی به نیاز ارتش سومالی به افسران آموزش دیده و همچنین تربیت کماندوهایی است که علیه الشباب مبارزه می‌کنند.
ترکیه همچنین در فوریه 2024، متعهد شد که به مدت 10 سال از دریاهای سومالی محافظت کند تا زمانی که این کشور آفریقایی بتواند نیروی دریایی خود را ایجاد کند.
در پایان باید به این نکته نیز اشاره کرد که مقامات آنکارا نگران آن هستند که ارائه مشورت نظامی و سازماندهی ارتش و سرویس اطلاعاتی جدید سوریه، با اثرگذاری رقبایی همچون مصر، امارات و عربستان روبرو شود.
انتهای پیام/