سه هدف برقی ترکیه در آسیا، اروپا و آفریقا

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری صابرین نیوز، یکی از واقعیت‌های تلخ زندگی در ترکیه که در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی، اثری از آن دیده نمی‌شود، هزینه گزاف انرژی در این کشور است.

پرداخت هزینه قبض برق و گاز طبیعی و همچنین هزینه‌های سنگین حمل و نقل در ترکیه، فشار مضاعفی بر زندگی شهروندان وارد کرده و میانگین قیمت ماهانه برق و گاز برای یک خانواده چهار نفره با مصرف پایین، رقمی است که بین 8 تا 10 درصد از درآمد ماهانه خانوار را می‌بلعد.

در نتیجه اگر خبرهای متعددی درباره تصمیمات دولت ترکیه برای صادرات برق به گوش شما برسد، احتمالاً متعجب می‌شوید و می‌پرسید: کشوری که برق مورد نیاز خود را به سختی و با قیمت بالا تولید می‌کند و نفت و گاز خود را هم از کشورهای دیگر وارد می‌کند، چگونه می‌تواند صادرکننده برق به کشورهای دیگر باشد؟

در این گزارش، پاسخ به این سوال را دنبال می‌کنیم و به بررسی این موضوع می پردازیم که امکان تامین برق سه کشور در سه قاره متفاوت توسط ترکیه، چگونه میسر خواهد بود.

بر اساس گزارش‌های مفصلی که در روزنامه آکشام و پایگاه خبری گازته اوکو منتشر شده، ترکیه تصمیم بلندپروازانه‌ای دارد تا در چند کشور مختلف، به عنوان انتقال دهنده و تامین‌کننده برق شناخته شود.

اگر چه تحقق این هدف موانع و چالش‌های بزرگی دارد، اما واقعیت این است که در 10 سال اخیر، ترکیه در زمینه بهره برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر گام‌های قابل توجهی برداشته و البته در مورد استفاده از انرژی هسته‌ای نیز، همواره رویکری تبلیغاتی و اغراق‌آمیز داشته است. چرا که نیروگاه ساخته شده توسط روسیه در آک کویوی ترکیه، هنوز هم نتوانسته در تامین برق مورد نیاز ترکیه، تاثیر محسوسی بر جای بگذارد.

نقشه ترکیه برای انرژی عراق

در تاریخ دور و در دوران جنگ جهانی نخست، ترکیه تمایل داشت که شهرهای نفت خیز کرکوک و موصل عراق نیز به عنوان خاک ترکیه شناخته شوند. اما این خواسته تحقق نیافت و مقامات جمهوری 102 ساله ترکیه، همواره حسرت این را به دل داشته‌اند که به منابع سوخت فسیلی دسترسی ندارند و ناچارند نفت و گاز خود را از کشورهای دیگر تامین کنند.

در 10 سال اخیر، ترکیه تلاش کرده تا با شیوه‌های مختلف، کنترل نفت عراق را در دست بگیرد. اما طرح شکایت دولت بغداد علیه انتقال و فروش غیرقانونی نفت با شراکت اقلیم کردستان عراق و دولت اردوغان، باعث شد در محکمه داوری بین‌المللی، آنکارا به پرداخت یک جریمه سنگین 4 میلیارد دلاری محکوم شود و از آن روز تاکنون، صادرات نفت متوقف شده است.

ولی حالا ترکیه می‌خواهد با دو ابزار مهم، بخش قابل توجهی از انرژی خود را از عراق تحویل بگیرد. نخست: گروکشی بر سر آب دجله و فرات و اعمال فشار بر عراق. دوم: تقویت خطوط انتقال برق از ترکیه به عراق و وابسته کردن این کشور به برق وارداتی.

چشم طمع ترکیه به ثروت لیبی

تلاش برای بر سر کار آوردن یک دولت وابسته و تحت الحمایه در لیبی، یکی از اهداف مهم سیاست خارجی ترکیه در چند سال اخیر بوده است. در حال حاضر، گروهی از سیاستمداران لیبی با ترکیه همکاری می‌کنند و بخش قابل توجهی از کلان پروژه‌های بخش آب، برق و کشاورزی لیبی به دست پیمانکاران ترک افتاده و آموزش نیروهای نظامی و انتظامی لیبی نیز بر عهده ارتش ترکیه است.

اما تیم اردوغان، فقط به این امتیازات راضی نیست و به دنبال آن است تا سیستم تولید برق لیبی را نیز وابسته کند.

 عبدالسلام الانصاری، رئیس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر لیبی، چندی پیش در مصاحبه با خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه گفته است: «روابط تاریخی بین ترکیه و لیبی، پلی برای تقویت همکاری طرفین در بخش انرژی است. به همین خاطر در زمینه برق و انرژی‌های تجدیدپذیر با شرکت‌های ترکیه‌ای همکاری می‌کنیم. البته در بخش استراتژی انرژی‌های تجدیدپذیر، در نظر داریم با شرکت‌هایی از کشورهای مختلف همکاری کنیم. ما شرکت‌های ترکیه‌ای را در اولویت قرار دادیم. هم اکنون دو یا سه شرکت بزرگ ترکیه در دو پروژه بزرگ برق در کشور ما فعال شده اند».

الانصاری در ادامه گفته است: «تمرکز ما بر اشتراک دانش و ظرفیت‌سازی با شرکت‌های ترکیه است. ما در حال انجام پروژه‌های مشترک در زمینه‌هایی مانند منابع انسانی، فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، اتصالات برق و افزایش بهره وری هستیم. ما شرکت‌های ترک را تشویق می‌کنیم به لیبی بیایند. چرا که فرصت‌های زیادی در اینجا وجود دارد و ما خوشحالیم که میزبان این شرکت‌ها باشیم».

مقام لیبیایی در ادامه به پلتفرم اپراتورهای سیستم انتقال مدیترانه (Med-TSO) اشاره کرده و اذعان کرده که مدیریت تجارت برق، طراحی و اجرای خطوط انتقال، تماماً به ترکیه سپرده شده است.

همچنین اسامه الدرات، مشاور نخست وزیر لیبی در امور برق و انرژی‌های تجدیدپذیر گفته است: «لیبی، به عنوان کشوری در شمال آفریقا شناخته می‌شود، که به ذخایر نفتی غنی دارد. اما تصمیم ما این است که برای تامین نیاز روزافزون برق، به انرژی‌های تجدیدپذیر روی بیاوریم و ترکیه در این زمینه، شریک استراتژیک ماست. ما قصد داریم سهم منابع انرژی خورشیدی و بادی را در سبد انرژی خود افزایش دهیم و تا پایان سال 2035 به ظرفیت 4 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر دست پیدا کنیم. چنین چیزی می‌تواند 20 درصد انرژی مورد نیاز ما را تامین کند.

اسامه الدرات گفته «تفاهم نامه‌ای با شرکت‌های ترکیه‌ای برای انتقال دانش و تجربیات آنها در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر به لیبی امضا کردیم و حالا آنها در تولید پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی برای تامین برق در لیبی پیشگام هستند. شرکت‌های ترکیه‌ای به ویژه در شرق طرابلس نقش عمده‌ای در اجرای پروژه‌های ما خواهند داشت. ما همچنین کمیته‌ای با موضوع خطوط اتصال برق بین کشورها تشکیل دادیم و در مورد اتصال برق به ترکیه، قصد داریم این هدف را با جدیت پیگیری کنیم».

ترکیه نیم نگاهی به بازار اروپا دارد

یکی از اهداف استراتژیک ترکیه درباره تامین انرژی مورد نیاز کشورهای اروپایی، این است که از پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین به نفع خود استفاده کند و علاوه بر حفظ انتقال گاز از خط ترک استریم از مسیر روسیه – دریای سیاه، ظرفیت خط تاناپ از جمهوری آذربایجان به ایتالیا را بالاتر ببرد و در آینده، برای انتقال گاز ترکمنستان و ازبکستان نیز اقدام کند.

اما قاعدتاً چنین اهداف بلندپروازانه‌ای، چالش‌های قابل توجهی نیز دارد. از جمله این که ممکن است روسیه در آینده، همچنان که صادرات به اروپا را متوقف کند، در مورد خط ترک استریم نیز سختگیری کند یا شرایط بازی را تغییر دهد.

شرکت روسی گازپروم اعلام کرده که از اول ژانویه عرضه گاز به اروپا را به دلیل عدم تمدید توافقنامه تامین گاز طبیعی به اروپا توسط اوکراین و عدم پرداخت بدهی مولداوی توسط اوکراین، قطع کرده است.

با از کار افتادن خطوط لوله انتقال گاز طبیعی از روسیه به اروپا و توقف حمل و نقل گاز از طریق اوکراین، خط لوله گاز طبیعی ترک استریم به عنوان تنها مسیر ترانزیتی که می‌تواند گاز را به اروپا برساند برجسته می‌شود.

در چارچوب توافقنامه امضا شده بین ترکیه و روسیه، حدود 44.4 میلیارد متر مکعب گاز از طریق ترک استریم که شامل دو خط، به ترکیه و اروپا منتقل می‌شود. اما حالا ترکیه می‌خواهد علاوه بر ایتالیا، مجارستان و مولداوی را نیز به عنوان مشتریان مشتاق در کنار خود نگه دارد.

ویکتور ماتیس سفیر مجارستان در آنکارا گفته است، «اختلال در ترانزیت گاز طبیعی از طریق اوکراین برای سال‌ها یک خطر قابل پیش‌بینی بوده است و مجارستان نیز، استراتژی متنوع‌ سازی منابع تامین گاز با زیرساخت‌های جدید، دنبال می‌کند. اجرای پروژه ترک استریم برای مجارستان اهمیت راهبردی دارد و این مسیر از اول اکتبر 2021 به مسیر اصلی توزیع گاز وارداتی ما تبدیل شده است. به لطف ترکیه، کشور ما تحت تاثیر کمبود گاز قرار نگرفت. همکاری مجارستان و ترکیه در حوزه انرژی نمونه‌ای از این است که چگونه می‌توان منافع ملی کشورهای مستقل را در هم آمیخت تا یک همکاری سودمند دوجانبه را پیش ببرد».

همچنین کنستانتین بوروسان، وزیر انرژی مولداوی، گفته است: «روسیه از گازرسانی به منطقه ترانس نیستریا که در داخل مرزهای مولداوی قرار دارد و استقلال یکجانبه خود را اعلام کرده، به عنوان یک سلاح استفاده می‌کند و هدف از این کار تضعیف دولت حامی اروپای مولداوی است. خطوط لوله و پایانه‌های LNG، اروپا را به منابع گازی از دریای خزر، آسیای مرکزی و انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه وصل می‌کند. مولداوی از سرمایه گذاری‌های بالقوه ترکیه در انرژی‌های تجدید‌پذیر، تثبیت شبکه و همکاری گسترده‌تر انرژی استقبال می‌کند».

در پایان باید گفت: ترکیه به لطف برخی مواهب ژئوپولیتیک، به دنبال آن است که به هاب انرژی تبدیل شود. اما در حوزه‌های مهمی همچون تامین مالی و تعامل سیاسی و مالی با کشورهای اروپایی، مشکلات و اختلاف نظرهایی دارد و چنین نیست که در این مسیر، بر سر یک شاهراه هموار و بدون مانع قرار گرفته باشد.

انتهای پیام/