سناریوهای پیش روی ترکیه و رژیم اسرائیل در سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری صابرین نیوز، در 8 دسامبر 2024 به دنبال سقوط دولت بشار اسد در سوریه و روی کار آمدن گروه‌های تروریستی در دمشق به سرکردگی ابومحمد الجولانی (احمد الشرع) که سعی دارد با تغییر چهره، لقب تروریست را از روی خود بردارد، علاوه بر تحولات متعدد و خطرناکی که در داخل سوریه رخ داد و تجاوزات و اشغالگری‌های بی‌سابقه رژیم صهیونیستی در این کشور، روابط ترکیه و اسرائیل به خاطر منافعی که هر دوی آنها در سوریه دنبال می‌کنند وارد مرحله جدیدی شد.

برخورد منافع ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه

تحلیلگران از ماه‌های گذشته سعی در بررسی آینده روابط آنکارا و تل‌آویو در سایه برخورد منافع آنها در سوریه دارند. روشن است که رژیم صهیونیستی به هر روشی سعی در تضعیف سوریه دارد تا این کشور را طبق پروژه قدیمی خود به دولت‌های کوچک فرقه‌ای تقسیم کند.

تقسیم و تجزیه سوریه، رویای قدیمی صهیونیست‌هاست که معتقدند شرط بقای اسرائیل و تثبیت هژمونی و اشغالگری آن در منطقه، فروپاشی کشورهای همسایه و تبدیل آنها به دولت‌های محلی و کوچک است تا اسرائیل تبدیل به بزرگترین اقلیت در منطقه شود.

بنابراین برای صهیونیست‌ها مهم نیست چه کسی بر دمشق حکومت می‌کند. نکته حائز اهمیت برای اسرائیل این است که حاکمان سوریه ضعیف باشند. از آنجایی که استراتژی سنتی رژیم صهیونیستی برای تثبیت اشغالگری خود در منطقه، ایجاد آشوب و هرج و مرج در کشورهای همسایه است، از دهه‌های قبل این استراتژی را در سوریه هم دنبال می‌کرد و بعد از روی کار آمدن دولت جدید سوریه هم به همین استراتژی ادامه می‌دهد.

بارزترین نمونه در این زمینه توطئه اخیر صهیونیست‌ها برای نفوذ در میان دروزی‌های سوریه و تحریک آنها به جدایی از دولت و تشکیل یک دولت خودمختار تحت حمایت اسرائیل است که طی ماه‌های گذشته تنش‌ها و هرج و مرج گسترده‌ای در جبهه داخلی سوریه ایجاد کرد.

از طرف دیگر، ترکیه که همواره چشم طمع به سوریه داشته و منافع زیادی را در این کشور دنبال می‌کند مصلحت خود را در ایجاد تنش و هرج و مرج در سوریه نمی‌بیند و معتقد است که به ویژه در بازه زمانی کنونی که دولت مورد حمایت آنکارا در این کشور روی کار آمده است، هرگونه هرج و مرج در سوریه تبدیل به باری بر دوش ترکیه خواهد شد.

ترکیه اهداف ترکیبی متعددی در سوریه دارد و می‌خواهد از عرصه‌های سیاسی، امنیتی و دفاعی تا حوزه‌های اقتصاد، آموزش، زیرساخت‌ها و … را در این کشور تحت کنترل خود در بیاورد. ترکیه همچنین به دنبال فتح کامل بازار سوریه بوده و از دولت الجولانی هم خواسته تا هرچه سریعتر کنترل میادین نفتی سوریه را از شبه نظامیان قسد بگیرد و کار بازسازی میادین و تاسیسات نفتی را به پیمانکاران و مهندسان ترک بسپارد.

بنابراین می‌توان گفت که ترکیه و اسرائیل اهداف و مسیرهای متفاوتی را از یکدیگر در سوریه دنبال می‌کنند و شاید روابط آنها، چه در داخل و چه خارج از سوریه تا حدودی تحت تاثیر قرار بگیرد. 

اما برخی ناظران امور معتقدند که به دور از هیاهوی اظهارات آتشین و اتهامات متقابلی که مقامات صهیونیستی و ترک طی دوره اخیر به ویژه در جریان جنگ غزه داشتند و حمایت ظاهری ترکیه از فلسطینی‌ها، به نظر نمی‌رسد که حداقل در دوره کنونی درگیری و تنشی میان آنکارا و تل‌آویو در سوریه رخ دهد؛ به ویژه اینکه مقامات دو طرف هم بر همین نکته تاکید کرده‌اند.

سناریوهای تعامل آنکارا و تل‌آویو در سوریه

با این وجود چندین سناریو درباره تعامل ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه ترسیم می‌شود:

جنگ‌های نیابتی

برخی معتقدند که شاید ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه درگیر جنگ نیابتی و غیر مستقیم شوند؛ به این صورت که اسرائیل شروع به سازماندهی گروهی از شبه نظامیان علیه دولت جدید سوریه و تامین شبکه‌های امنیتی برای آنها در زمین و هوا کند و در مقابل، ترکیه هم به حمایت از نیروهای وابسته به دولت الجولانی خواهد پرداخت.

تحلیلگران بر این باورند که ترکیه ساختن ارتش جدید سوریه با آموزش، تسلیح و حمایت از آن را در اولویت قرار داده و تا زمانی که این اتفاق نیفتاده از هرگونه تحرک نظامی در داخل سوریه اجتناب خواهد کرد. ترکیه همچنین در تلاش برای گسترش استقرار نیروها و پایگاه‌های نظامی خود در داخل خاک سوریه بوده و حملاتی که اخیراً اسرائیل به فرودگاه‌های نظامی سوریه انجام داد، می‌تواند پیامی برای آنکارا باشد، مبنی بر اینکه تل‌آویو گسترش حضور نظامی ترکیه در سوریه را تحمل نمی‌کند.

اما با این حال، دست کم در بازه زمانی کنونی نشانه‌ای درباره ایجاد تنش مستقیم یا غیرمستقیم میان اسرائیل و ترکیه در سوریه وجود ندارد؛ به ویژه اینکه دو طرف حتی با وجود حمایت‌های ظاهری آنکارا از مردم غزه در طول جنگ، اما روابط خود را حفظ کردند و بنابراین نمی‌خواهند روابط آنها در بیرون از سوریه آسیب ببیند.

تقسیم قدرت آنکارا و تل‌آویو در سوریه

برخی ناظران معتقدند که ترکیه و اسرائیل به مذاکره و دیپلماسی برای تقسیم کنترل و نفوذ و تعیین خطوط قرمز، سبز و زرد در نقشه سوریه متوسل خواهند شد تا از وقوع هرگونه تنش و درگیری اجتناب کنند.

اجرای این سناریو مستلزم مداخله طرفی مانند آمریکاست که نفوذ زیادی در سوریه دارد و متحد و حامی اصلی رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود و ترکیه هم همواره درصدد جلب رضایت آن بوده است. البته سناریوی تقسیم قدرت میان آنکارا و تل‌آویو در سوریه لزوماً نباید به شکل توافق‌های رسمی باشد؛ بلکه رسیدن به تفاهمات ظاهری تحت نظارت آمریکا هم به این منظور کافیست؛ مشروط به اینکه تفاهم میان آنها به گونه‌ای باشد که آمریکا را راضی کند.

برخی بر این باورند که چنین سناریویی در بهترین حالت، ممکن است شامل عقب نشینی اسرائیل از اراضی اشغال شده سوریه در جنوب این کشور باشد و شاید توافق‌نامه عدم تنش که در سال 1974 با سوریه انجام شده بود هم احیا شود، اما با شرایطی متفاوت و به نفع اسرائیل. به این صورت که این رژیم نقاط فرماندهی خود را در قله‌های راهبردی حفظ خواهد کرد و نقش نظامی و امنیتی اسرائیل در سوریه گسترش پیدا می‌کند و این رژیم هر زمان که بخواهد می‌تواند دست به عملیات نظامی در داخل سوریه بزند.

بر اساس این تحلیل‌ها، اگر پیشرفتی در خط آنکارا- واشنگتن- تل‌آویو رخ دهد، بعید نیست که ترکیه به نقش میانجی میان سوریه و اسرائیل روی بیاورد؛ به ویژه اینکه ترکیه همواره سعی داشته خودش را به عنوان یک بازیگر مهم در عرصه دیپلماسی در منطقه معرفی کند.

مردم سوریه، قربانی جاه‌طلبی‌های اسرائیل و ترکیه

اما بسیار بعید است که بحث ارتفاعات جولان اشغالی سوریه در دستور کار مذاکرات احتمالی دمشق و تل‌آویو با میانجیگری آنکارا در آینده قرار بگیرد؛ زیرا صهیونیست‌ها تحت هیچ شرایطی از بلندی‌های جولان عقب نشینی نمی‌کنند و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا هم در اولین دوره ریاست جمهوری خود الحاق ارتفاعات جولان به مناطق تحت اشغال اسرائیل را به رسمیت شناخته بود.

همچنین ناظران امور تاکید دارند که به احتمال زیاد در صورت اجرای چنین سناریویی، آمریکا در ازای کاهش تحریم‌ها و رفع محاصره اقتصادی و مالی جهانی علیه سوریه، دولت جدید این کشور را به سمت عادی‌سازی رسمی روابط با رژیم صهیونیستی بکشاند.

در پایان باید به این موضوع اشاره کنیم که هر تحولی در تعامل ترکیه و رژیم صهیونیستی در سوریه اتفاق بیفتد، سودی برای این کشور نخواهد داشت و در سایه ضعف و انفعال مشکوک دولت الجولانی، مردم سوریه مجبورند بعد از، از سر گذراندن بحران سخت تروریسم و دست و پنجه نرم کردن با تحریم‌ها و محاصره اقتصادی شدید آمریکا و غرب، این بار آینده، منافع و ثروت‌های کشور خود را مستقیماً در چنگال بیگانگان ببینند.

انتهای پیام/