سرکوب علویان سوریه و تأثیر آن بر انتخابات آینده ترکیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری صابرین نیوز، اعتراضات مردمی چند روز گذشته در مناطق علوی‌نشین سوریه به‌خصوص لاذقیه و طرطوس که توسط دولت انتقالی این کشور با قتل‌عام بیش از 400 غیرنظامی سرکوب شد، بازتاب‌های زیادی در سطح منطقه داشته است.

در ترکیه نیز به‌عنوان همسایه سوریه که طی سه ماه گذشته با تغییر حکومیت در این کشور نفوذ فراوانی به‌دست آورده است، این تحولات با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شده است.

حمایت دولت ترکیه و محکوم‌کردن اپوزیسیون

وزارت خارجه ترکیه در بیانیه‌ای با محکوم کردن اعتراضات علویان و حمایت از سرکوب آنها توسط نیروهای احمد الشرع یا همان جولانی، اعلام کرد: نباید اجازه تبدیل چنین تحرکاتی به یک تهدید علیه امنیت و صلح سوریه و منطقه داده شود. با هر نوع اقدامی که حق زندگی مسالمت‌آمیز و مرفه مردم سوریه را مورد هدف قرار می‌دهد، مقابله می‌کنیم. ترکیه همچنان کنار مردم و دولت سوریه خواهد بود.

با وجود این، مقامات حزب جمهوری خلق از جمله اوزگور اوزل، رهبر حزب، منصور یواش، شهردار آنکارا و کمال کلیچداراوغلو رهبر سابق حزب با حمایت از علویان، سکوت مقامات دولت ترکیه در قبال این کشتار و حمایت وزارت خارجه از آن را محکوم کردند.

اوزگوز اوزل رهبر حزب جمهوری خلق در این خصوص در صفحه مجازی خود نوشت: ما حوادث اخیر سوریه را از نزدیک و با اندوه دنبال می‌کنیم. به‌نظر می‌رسد که فضای کاذب ایجادشده توسط دولت با شعار پیروزی در سوریه، از بین رفته و درگیری ها دوباره شعله ور شده است. افزایش تلفات غیرنظامیان و ترس از کشتار اقلیت‌ها در نتیجه خشونت علیه علویان در لاذقیه و اطراف آن، نگرانی زیادی را میان همه شهروندان ما ایجاد می‌کند.

وی افزود: ما نگرانی‌های شهروندان علوی خود را که در مناطق نزدیک سوریه زندگی می‌کنند و نسبت به وضعیت بستگانشان در سوریه نگران هستند، درک می‌کنیم و در آن شریک هستیم. ما از دولت ترکیه دعوت می‌کنیم در این زمینه به‌طور مؤثرتری عمل کند و با دولت دمشق ابتکارات مؤثری برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان اتخاذ کند.

کمال کلیچداراوغلو رهبر سابق حزب جمهوری خلق که خود از کردهای علوی است، با محکوم کردن این سرکوب و کشتار غیرنظامیان، نوشت: سکوت در برابر این کشتارها پشت کردن به وجدان بشریت است. من قتل‌عام و جنایات علیه مردم سوریه در لاذقیه را به‌شدت محکوم می‌کنم. نظامی که در آن همه بتوانند آزادانه عقاید خود را اجرا کنند، تنها با صلح و عدالت امکان‌پذیر است.

عکس: منصور یواش در یک جم خانه علوی‌ها

منصور یواش شهردار آنکارا نیز در این خصوص در صفحه مجازی خود نوشت: تشدید درگیری‌ها و حملات به غیرنظامیان در لاذقیه سوریه، عامل نگرانی بزرگی است. هدف قرار دادن غیرنظامیان در منطقه، به‌ویژه جوامع اقلیت را نمی‌پذیریم. ما از جامعه جهانی می‌خواهیم که نسبت به این بحران انسانی بی‌تفاوت نمانند، یک فاجعه انسانی در لاذقیه در حال وقوع است. برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان و اطمینان از اینکه مردم لاذقیه می‌توانند در امنیت در سرزمین خود زندگی کنند، باید اقدام فوری انجام شود. برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن این فاجعه، ترکیه باید دیپلماسی مؤثرتری داشته باشد و با همکاری جامعه بین‌المللی برای توقف درگیری‌ها تلاش کند.

چرا حزب جمهوری خلق نگران وضعیت علویان است؟

به‌طور کلی برای این موضع‌گیری مقامات حزب جمهوری خلق دو علت را می‌توان نام برد:

1 ـ نگاه تاریخی

اول این که علویان در ترکیه به‌طور سنتی با حزب جمهوری خلق روابط بهتری داشته‌اند تا احزاب اسلام‌گرا. در دوره عثمانی به‌واسطه علوی بودن و نزدیک‌بودنشان به رهبران صفوی روی خوشی به آنها نشان داده نشد، همچنین جامعه اهل‌سنت ترکیه عمدتاً از حنفی‌ها تشکیل شده است و آنها علوی‌ها را خارج از اسلام می‌دانند. با فروپاشی عثمانی و قدرت گرفتن مصطفی کمال آتاتورک ازآن‌جایی که او نگاهی سکولار داشت و از دین‌مداری دوره عثمانی فاصله گرفته بود، فضا برای علوی‌ها در ترکیه نسبتاً باز شد، به همین دلیل علویان نسبت به آتاتورک و حزب جمهوری خلق که او پایه‌گذاری کرد نگاه مثبتی داشته‌اند.

اگرچه واقعه تونجلی یا درسیم که در آن، تظاهرکنندگان علوی به‌رهبری سید رضا درسیمی٬ رهبر کردهای علوی در سال 38 ـ 1937 با سرکوب شدید دولت آتاتورک و عصمت اینونو، رئیس جمهور بعد از وی روبه‌رو شد اما به‌طور کلی نگاه علویان به آتاتورک و حزب جمهوری خلق مثبت بوده است.

آمار دقیقی از جمعیت علویان در ترکیه در دست نیست که علت اصلی آن می‌تواند آزارها و رنجش‌های تاریخی علیه آنها باشد، با وجود این، جمعیت این گروه 25 میلیون برآورد می‌شود که 30 درصد جمعیت ترکیه است.

حزب عدالت و توسعه با قدرت گرفتن در ترکیه برای حل این معضل و نزدیکی به علویان برنامه‌هایی را اجرا کرد. در چارچوب این رویکرد جدید بود که مقامات حزب حاکم از جمله احمد داود اوغلو نخست وزیر پیشین و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور به «جم‌خانه‌ها» می‌رفتند و با رهبران علویان دیدار می‌کردند، آنها برای حل مسائل علویان قول‌هایی نیز داده بودند، هرچند به همه این وعده‌ها عمل نشد اما فضا به‌نسبت گذشته برای آنها بازتر شده بود.

اردوغان حتی در دوره‌ای خواستار عذرخواهی حزب جمهوری خلق بابت کشتار  شهر «درسیم» شد اما خودش اقدام قابل‌توجهی در خصوص علویان انجام نداد.

2- رقابتهای سیاسی

علت دیگر این موضع گیری، استفاده از فرصت به وجود آمده برای حزب جمهوری خلق به عنوان بزرگترین حزب مخالف دولت اردوغان است که تلاش دارد تا ضمن بهره برداری از فرصت پیش آمده و قراردادن دولت اردوغان در موضع انفعال بدلیل حمایت از احمد الشرع در قلع و قمع تظاهرکنندگان علوی، از ظرفیت علویان ترکیه برای انتخابات بعدی استفاده کند.

علویان به طور سنتی با توجه به وضعیتی که در ترکیه دوره عثمانی و جمهوری داشته اند، اقلیتی منفعل محسوب می شدند. با این وجود، نگاه اردوغان به آنها برای استفاده از آرایشان در ابتدای قدرت گیری حزب عدالت و توسعه که تا چند سال بعد ادامه داشت، آنها را در عرصه سیاسی ترکیه برجسته کرده و توجه حزب جمهوری خلق را نیز جلب کرد.

حزب جمهوری خلق طی سالهای گذشته تلاش داشته تا با پتانسیل نگاه مثبت علوی ها به خود، در رقابتهای انتخاباتی از آنها بهره برداری کند.

پررنگ شدن نقش علوی ها در سپهر سیاسی ترکیه

با توجه به جمعیت قابل توجه علوی ها، به نظر می رسد که آنها که از فشار و ظلم دوره عثمانی خلاص شده و از انفعال دوره جمهوری نیز تا حدودی خارج شده اند. بر این اساس با توجه به جمعیت قابل توجهشان از سوی دو حزب بزرگ عدالت و توسعه و نیز جمهوری خلق مورد توجه بیشتری قرار خواهند گرفت.

در حال حاضر حزب حاکم ترکیه در یک دو راهی سخت قرار گرفته است. یا باید حمایت خود را از دولت احمد الشرع در قبال سرکوب تظاهرکنندگان و کشتار علویان ادامه دهد و یا باید تغییر سیاست داده و دولت جدید سوریه را از این سرکوب بازدارد.

اگر اردوغان و حزب حاکم از انفعال چند روز گذشته نسبت به کشتار علویان در سوریه خارج نشده و در برابر آن موضع گیری خاصی انجام ندهد، حزب جمهوری خلق می تواند حداکثر بهره برداری را از فضای موجود برای افزایش آرای علویان ترکیه داشته باشد، بخصوص اینکه گفته می شود شکست اردوغان در انتخابات شهرداری ها ناشی از نارضایتی بازنشستگان و نیز جدایی فاتح اربکان رهبر حزب دوباره رفاه از ائتلاف جمهور بود.

در شرایطی که دو الی سه میلیون رای، وضعیت انتخابات را در رقابت‌های نزدیک بین حزب حاکم و اپوزیسیون تغییر می‌دهد، پایگاه اجتماعی علویان با حدود 25 میلیون رای می تواند برنده انتخابات را مشخص کند. بخصوص اگر انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده میلادی و به صورت پیش از موعد برگزار شود.

نویسنده: علی حیدری، کارشناس مسائل ترکیه

انتهای پیام/