دلایل وقفه طولانی در مذاکرات صلح ارمنستان و آذربایجان
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری صابرین نیوز، بیش از 4 ماه از آخرین دیدار الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان می‌گذرد و آخرین مذاکرات صلح در حاشیه اجلاس بریکس در کازان، فدراسیون روسیه، در 24 اکتبر (دوم آبان) انجام شد.
در این دیدار، طرفین در مورد پیشبرد دستور کار صلح دوجانبه، از جمله پیمان صلح، تحدید حدود و علامت‌گذاری مرزها و سایر مسائل مورد علاقه متقابل گفتگو کردند.
به وزرای خارجه دو کشور دستور داده شد تا مذاکرات دوجانبه را برای تکمیل و امضای هرچه سریع‌تر توافقنامه صلح ادامه دهند. اگرچه کمیسیون تحدید حدود یک یا دو جلسه برگزار کرد، اما در سطح وزرای خارجه نیز وقفه‌ای در دیدارها ایجاد شده است. درست است که طرفین به صورت متقابل در حال بررسی مکاتبات-پیشنهادات مربوط به توافقنامه صلح هستند؛ اما عدم وجود تماس‌های مستقیم قابل‌توجه است.
به نظر می‌رسد که دلیل اصلی این وقفه، عدم قطعیت ژئوپلیتیکی در جهان است. باکو با در نظر گرفتن تحولات در عرصه بین‌المللی، وقفه‌ای ایجاد کرده است. بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در آمریکا، مناقشه جاری در اوکراین و تغییرات احتمالی در نفوذ روسیه در منطقه، برای جمهوری آذربایجان عدم قطعیت ایجاد می‌کند.
باکو خواهان ایجاد شرایط مساعد برای وضعیتی است که امکان کسب حداکثر سود از توافق را فراهم کند. عدم قطعیت ژئوپلیتیکی به طور مستقیم بر مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان تأثیر می‌گذارد.
به عنوان مثال، ترامپ و دولت او هنوز موضع مشخصی در مورد مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان اتخاذ نکرده‌اند. چگونگی حل مشکل اوکراین نیز تأثیر جدی بر مذاکرات ارمنستان و جمهوری آذربایجان خواهد داشت.
طرف آذربایجانی گمان می‌کند که ترامپ در این مسئله به تأمین منافع جمهوری آذربایجان اولویت بیشتری خواهد داد. حداقل به این دلیل که در اوج انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا، الهام علی‌اف به طور آشکار و صریح از ترامپ حمایت کرد. همچنین مشخص است که جنگ 44 روزه 2020 دقیقاً با پایان دوره اول ریاست جمهوری ترامپ همزمان شد و ترامپ به هیچ‌وجه در روند جنگ دوم قره‌باغ مداخله نکرد.
صاحب علی‌اف، نماینده مجلس ملی آذربایجان، در گفتگو با «ینی مساوات» به نکات قابل‌تأملی اشاره کرد: «عدم قطعیت ژئوپلیتیکی طبیعتاً بر مذاکرات جمهوری آذربایجان و ارمنستان بی‌تأثیر نیست؛ اما عامل تعیین‌کننده در اینجا این است که تقریباً هیچ‌یک از قدرت‌ها و دولت‌های بزرگی که ارمنستان با دیکته آن‌ها عمل می‌کند، خواهان صلح در این منطقه نیستند. من از عبارت تقریباً استفاده می‌کنم به این دلیل که موضع دولت ترامپ در این مورد هنوز به طور کامل مشخص نشده است. خودتان فکر کنید، اگر اتحادیه اروپا، به ویژه فرانسه، به رفع درگیری بین دو کشور علاقه‌مند است، با علم به اینکه یکی از بندهای پیمان صلح عدم استقرار نمایندگان نیروهای ثالث در امتداد مرز است، پس چرا مدت مأموریت هیئت غیرنظامی اروپایی در ارمنستان را دو سال دیگر تمدید کردند؟ چرا همان فرانسه بی‌وقفه ارمنستان را مسلح و آن را به انتقام‌جویی تشویق می‌کند؟ چرا در روسیه در بالاترین سطح از ابراز تأسف خود از اینکه پاشینیان گفته است «قره‌باغ، جمهوری آذربایجان است» پنهان نمی‌کنند؟ همه این سؤالات بلاغی هستند، یعنی پاسخ در خودشان نهفته است. برخی از دولت‌های بزرگی که نام بردیم و نام نبردیم، به صلح در این منطقه علاقه‌مند نیستند. ارمنستان هم اگر واقعاً خواهان صلح باشد، تحت تأثیر آن‌ها قرار دارد و فراتر از گفتن این حرف در ظاهر نمی‌رود. به محض اینکه تحت فشار جمهوری آذربایجان در این راستا یک قدم به جلو برمی‌دارد، بلافاصله دو قدم به عقب برمی‌گردد.»
علی‌اف به نکات دیگری نیز اشاره کرد: «ببینید، اخیراً پاشینیان به تعبیر خودش، در چارچوب مفهوم ارمنستان واقعی، از تهیه قانون اساسی جدید و استراتژی‌های امنیت ملی خبر داد و بلافاصله جمهوری آذربایجان به آخرین پیشنهادات آن‌ها در مورد توافقنامه صلح پاسخ داد؛ یعنی واکنشی متناسب با اظهارات سازنده طرف مقابل نشان داده شد؛ اما بعد از آن چه اتفاقی افتاد؟ وزارت امور خارجه ارمنستان بیانیه‌ای در مورد شکنجه ادعایی ارامنه تحت محاکمه در باکو منتشر کرد. همزمان، گام‌های دیگری برداشته شد که سرشار از عناصر جنگ اطلاعاتی و دیپلماتیک تهاجمی علیه ما بود. با آن‌ها چه مذاکره‌ای می‌توان انجام داد؟».
این نماینده مجلس آذربایجان تأکید کرد که به همین دلیل، آنچه منابع ارمنی در مورد اینکه جمهوری آذربایجان گویا به دلیل انتظار برای ایجاد شرایط مساعدتر، مذاکرات صلح را به تعویق می‌اندازد، می‌گویند: «چه شرایطی مساعدتر از شرایط کنونی می‌تواند برای ما وجود داشته باشد؟ ما سرزمین‌هایمان را از اشغال آزاد کرده‌ایم و حاکمیت کامل خود را بر آن‌ها تأمین کرده‌ایم. تنها خواسته ما از طرف مقابل این است که اگر نمی‌خواهند روابط همسایگی عادی برقرار کنند، به دشمنی پایان دهند و از نیت انتقام‌جویی دست بردارند. متأسفانه، ما دقیقاً عکس این را می‌بینیم.»
در همین حال، پاشینیان اعلام کرده که ایروان آماده است تا برای برقراری مجدد روابط با باکو و آنکارا گام بردارد.
وی اظهار داشت: «بازگشایی سه گذرگاه مرزی در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان (این طرح از سال 2022 در گردش است) به کامیون‌ها و خودروهای سواری جمهوری آذربایجان اجازه می‌دهد تا وارد خاک ارمنستان شوند و به عنوان مثال به نخجوان و ترکیه بروند.»
نخست‌وزیر ارمنستان گفت: «این تصمیمات صرفاً به دلیل موضع و امتناع جمهوری آذربایجان توسط کابینه وزیران ارمنستان تصویب نشده و می‌تواند ظرف یک تا دو هفته تصویب شود. در مورد زیرساخت‌های ورود به نخجوان، این کار را نیز می‌توان به اندازه کافی سریع انجام داد. کامیون‌ها می‌توانند از طریق گذرگاه کورنیدزور در مسیر لاچین-کورنیدزور وارد خاک ارمنستان شوند، تا مرز ارمنستان-ترکیه حرکت کنند و از طریق گذرگاه مارگارا وارد ترکیه شوند.»
پاشینیان گفت که همین امر در جهت مخالف نیز صادق است.
وی افزود: «زیرساخت فیزیکی لازم برای چنین حمل‌ونقل بار ترانزیتی در حال حاضر آماده است، تنها چیزی که باقی می‌ماند این است که در صورت موافقت باکو و آنکارا، یک تصمیم حقوقی اتخاذ شود.»
انتهای پیام/