جایگاه شرکت‌های ترکیه در لیست غول‌های اقتصاد جهانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری صابرین نیوز، این روزها و در شرایطی که بحران اقتصادی فراگیر و رکود تورمی، زندگی میلیون‌ها نفر از شهروندان ترکیه را در شرایط دشوار قرار داده، در آن سوی دنیا، خبرهایی منتشر می‌شود که تابلوی شگرف نابرابری و شکاف طبقاتی را نمایان می‌کند. 

با آن که از سال 2019 میلادی بدین سو، اقتصاد ترکیه عملاً در معرض ورشکستگی قرار گرفته، اما برخی از شرکت‌های خانوادگی ترک، توانسته‌اند وارد لیست ثروتمندترین گروه‌های اقتصادی جهان شوند.

برای نخستین بار، یک شرکت ترکیه‌ای در لیست بیست شرکت خانوادگی برتر جهان قرار گرفته و 6 شرکت دیگر نیز، در لیست جهانی جای گرفته‌اند.

مقام نخست شرکت‌های خانوادگی پردرآمد جهان، در اختیار گروه بزرگ وال‌مارت Walmart است. این شرکت خرده‌فروشی چندملیتی آمریکایی، دارای بزرگترین شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای موادغذایی، سوپرمارکت‌ها و هایپرمارکت‌ها در جهان است. این شرکت از سال 1918 میلادی وارد کار خرده فروشی شده و بیش از 2 میلیون و دویست هزار نفر کارمند دارد.

بازار ترکیه و جهان در دست ثروتمندان قدیمی

انشتار لیست پانصد شرکت خانوادگی جهان که در سال 2024 میلادی، بالاترین درآمد را به دست آورده‌اند، نشان دهنده رشد نمایان آن دسته از گروه‌های تجاری، مالی و صنعتی است که به خانواده‌های ترکیه تعلق دارد.

حالا هفت شرکت ترکیه توانسته‌اند در لیست 500 شرکت بزرگ خانواده جهان قرار بگیرند. چنین چیزی به معنای این است که الگوی عدم تقسیم میراث خانوادگی و تلاش برای جلوگیری از اتمیزه شدن ثروت، هنوز هم برای ثروتمندان ترکیه اهمیت بالایی دارد.

در صدر لیست پانصد شرکت خانوادگی پردرآمد جهان (Fortune Global 500)، بیست شرکت قرار دارند که موقعیت آنها از هر لحاظ، ممتاز است و توانسته‌اند در جریان تحولات سیاسی – اقتصادی پر تب و تاب پس از جنگ روسیه و اوکراین، پس از انتشار ویروس کرونا و حتی پس از بازگشت مجدد دونالد ترامپ به کاخ سفید، خود را سر پا نگه دارند، رشد کنند و درآمد بیشتری به دست بیاورند.

شرکت بزرگ خانوادگی ترکیه یعنی «هلدینگ کوچ» (Koç Holding) با درآمد 68 میلیارد دلاری در سال 2024 میلادی، در گروه بیست شرکت پردرآمد برتر جهان قرار گرفته است. این نخستین بار است که هلدینگ کوچ در چنین موقعیتی قرار می‌گیرد. کوچ در زبان ترکی استانبولی، صورت تغییر یافته قوچ است و اتفاقاً لوگوی این گروه خانوادگی نیز، شاخ قوچ است.

وهبی کوچ، تاجر، تولیدکننده و کارآفرین مشهور ترکیه، در سال 1963 میلادی هلدینگ کوچ را تاسیس کرده و هنوز هم 50 درصد از کل سهام این هلدینگ عظیم در اختیار خاندان کوچ است. 

در آخرین ماه‌های سال 2024 میلادی تعداد کل پرسنل شرکت به 124 هزار نفر رسیده و دفتر مرکزی آن در نقاش تپه استانبول قرار دارد. هلدینگ بزرگ کوچ ده‌ها شرکت زیرمجموعه دارد و در حوزه‌های نفت و انرژی، ساختمان‌سازی، راهسازی، تولید لوازم خانگی، جهانگردی، خودروسازی، ماشین آلات صنعتی و صنایع نساجی فعالیت می‌کند. 

کوچ، علاوه بر ترکیه، از قزاقستان و جمهوری آذربایجان گرفته تا لهستان، اوکراین و بسیاری از کشورهای مناطق دریای سیاه و بالکان تا شمال اروپا، مصر و چند کشور عربی دیگر، شعبات متعدد دارد.

 اگر چه خاندان کوچ تلاش کرده خود را از سیاست دور نگه دارد اما از دیرباز، این خانواده از حامیان حزب جمهوری خلق و کمالیست‌ها بوده و معاشرت و ارتباط گرمی با سران حزب عدالت و توسعه و محافظه کاران ندارد.

علاوه بر کوچ، 6 شرکت خانوادگی ترکیه‌ای دیگر نیز در لیست پانصد شرکت خانوادگی ثروتمند و پردرآمد جهان جای گرفته‌اند.

6 گروه خانوادگی دیگر عبارتند از:

هلدینگ یلدیز (اولکر):این شرکت در رتبه 107 جهانی قرار گرفته و هنوز هم 50 درصد سهام آن در اختیار خانواده اولکر است. این شرکت تنها در عرض یک سال گذشته رقمی نزدیک به 18 میلیارد دلار درآمد داشته و به عنوان یکی از بزرگان حوزه تولید شیرینی، شکلات و مواد غذایی شناخته می‌شود.

گروه آنادولو: این هلدینگ بزرگ در سال 1950 میلادی توسط خانواده‌های یازیجی و اوزیلهان در سال 1950 تأسیس شد و فعالیت‌های خود را در 7 بخش (آبجو، نوشابه، خرده فروشی، کشاورزی، خودرو، لوازم التحریر و انرژی) متمرکز کرده و در 19 کشور با حدود 80 شرکت، 86 مرکز تولید، 6 مرکز تحقیق و توسعه به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این گروه عملاً بر اساس شیوه تعامل چندملیتی پیشرفت کرده و جایگاه مهمی در اقتصاد ترکیه دارد. گروه آنادولو نیز با درآمد 15.87 میلیارد دلاری در رتبه 119 جهان قرار گرفته و هنوز هم 50 درصد از سهام آن، در اختیار موسسین اولیه است.

هلدینگ سابانجی: این گروه قدیمی نیز از سال 1967 میلادی تاکنون فعالیت می‌کند و در رتبه 119 جهانی قرار گرفته و 50 درصد از سهام آن در اختیار خاندان سابانجی بوده و با درآمد 15.87 میلیارد دلاری در سال، شرایط مطلوبی را سپری می‌کند. سابانجی در طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های تجاری، عمدتاً در بانکداری، خدمات مالی، هوانوردی، انرژی و فناوری‌های آب و هوا، صنایع، مصالح ساختمانی و بخش‌های دیجیتال فعالیت می‌کند. شرکت‌های گروه Sabancı در 14 کشور فعالیت می‌کنند و محصولات خود را در اروپا، خاورمیانه، آسیا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی عرضه می‌کنند.

هلدینگ بزرگ بوروسان: این شرکت قدیمی در سال 1944 میلادی تاسیس شده و فعالیت‌های آن شامل تولید فولاد، توزیع خودرو، تولید انرژی و حمل و نقل و زنجیره تدارکات است و در 11 کشور در 3 قاره فعالیت می‌کند. این شرکت، صاحب بزرگترین مجموعه صنعتی لوله‌سازی در ایتالیا است و در هیوستون آمریکا نیز صاحب یک مرکز بزرگ لوله است و علاوه بر این، در حوزه‌های هنری نظیر موسیقی، نقاشی و گالری و موزه داری هم فعال است. این هلدینگ قدیمی ترکیه در رتبه 318 جهانی قرار گرفته و 7 میلیارد دلار درآمد سالانه کسب کرده و تنها شرکتی است که 75 درصد سهام آن هنوز هم در اختیار خانواده اصلی است.

 هلدینگ زورلو: یک هلدینگ چندملیتی ترکیه است که در زمینه منسوجات، لوازم خانگی، تولید الکترونیک، انرژی، هتلداری و خدمات مالی تخصص دارد. گروه زورلو توسط حاجی مهمت زورلو در سال 1953 میلادی تأسیس شد. این شرکت در سال 1994 شرکت Vestel را خریداری و آن را به بزرگترین تولیدکننده تلویزیون و لوازم خانگی منطقه تبدیل کرد. زورلو در رتبه 322 شرکت های خانوادگی جهان قرار گرفته و درآمد سالانه آن 6 و نیم میلیارد دلار است و 75 درصد از سهام، در دست خانواده موسس است.

هلدینگ دوغوش: این شرکت قدیمی متعلق به خانواده شاهنگ است و در در 17 ژوئن 1966 تأسیس شد. دوغوش در آغاز، فقط در مسیر راهسازی و هتلداری فعال بود. اما پس از آن به سمت بانکداری رفت و توانست بانک خصوصی گارانتی را به یک بانک موثر و قدرتمند تبدیل کند. اما حالا در 7 صنعت از جمله نمایندگی‌های خودروهای قیمت بالا، فروشگاه‌های خرده فروشی، رستوران‌ها، کافه‌ها، شرکت‌های ساختمانی، ایستگاه‌های رادیویی، کانال‌های تلویزیونی و تجارت گردشگری فعال است. دوغوش عملاً صاحب یک غول رسانه‌ای است و 10 درصد از بازار تبلیغات ترکیه را در اختیار دارد. دوغوش در رتبه 383 جهانی قرار گرفته و درآمدی معادل 5.20 میلیارد دلار در سال را ثبت کرده و تقریباً 75 درصد سهام آن در اختیار خانواده شاهنگ است.

در پایان لازم است بدین نکته نیز اشاره شود که حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، در 23 سال گذشته، همواره تلاش کرده تا بخشی از قدرت مالی و اقتصادی کشور، در اختیار ثروتمندان محافظه کار ترکیه قرار بگیرد. چرا که حمایت خانواده‌های ثروتمند از احزاب محافظه کار را راه نجاتی برای مقابله با قدرت و نفوذ سکولارهای کمالیست می‌داند. 

اگر چه شرکت‌های ثروتمند محافظه کار نزدیک به حزب عدالت و توسعه، در مقایسه با شرکت‌های قدیمی با گرایش کمالیستی، هنوز هم ثروت عظیمی ندارند، اما باید این واقعیت را پذیرفت که بسیاری از شرکت‌ها و خانواده‌های ثروتمند عضو گروه اتحادیه پیشه وران و کارآفرینان «موسیاد» در دو دهه اخیر، توانسته‌اند در دنیای اقتصاد و ثروت اندوزی، به عنوان کنشگری قدرتمند بر صحنه ظاهر شوند.

«موسیاد» همان گروه تجار و ثروتمندان محافظه کار مورد حمایت احزاب اسلامگرای ترکیه هستند که به عنوان جایگزین و نقطه مقابل ثروتمندان و تجار بزرگ کمالیست گروه قدیمی «توسیاد» شناخته می‌شود.

انتهای پیام/